Việt Nam sẽ phải tự lựa chọn để mỗi năm không có quá 1 hồ sơ ứng cử di sản văn hóa phi vật thể, không quá 2 hồ sơ vật thể, và nên đẩy mạnh bảo tồn “hậu danh hiệu”. Đó là yêu cầu của UNESCO về hồ sơ di sản nộp cho tổ chức này mỗi năm.

Theo thông tin từ Cục Di sản, hiện mỗi năm chúng ta sẽ chỉ trình một hồ sơ di sản văn hóa theo yêu cầu của UNESCO. Chính vì thế, kế hoạch dự kiến là cuối năm nay Việt Nam trình hồ sơ đờn ca tài tử, sang năm sẽ trình hồ sơ danh thắng Tràng An, Ninh Bình.

TS Dương Bích Hạnh, Văn phòng UNESCO Hà Nội, cho biết: “Mỗi năm một quốc gia không được nộp quá 2 hồ sơ di sản. Hằng năm, tổ chức chỉ xét 45 hồ sơ trên toàn thế giới. Vì thế, nếu Việt Nam nộp 2 hồ sơ, sẽ có khả năng UNESCO trả về 1”. Đây cũng chính là lý do đờn ca tài tử phải lùi lại để ưu tiên cho tín ngưỡng Hùng Vương.

Nhưng nói đi cũng phải nói lại, một chuyên gia (đề nghị giấu tên) cho rằng việc “xiết” số lượng hồ sơ nộp hằng năm cũng có điều hay. Nó khiến người ta phải nhìn lại, xem sau danh hiệu là điều gì khiến mình phải “chạy đua” để chiếm chỗ của hồ sơ duy nhất. Theo TS Nguyễn Thế Hùng, chúng ta đã 2 lần bị UNESCO “nhắc nhẹ” về việc quản lý di sản văn hóa tại các cuộc họp hội đồng di sản. Theo đó, Huế và Hạ Long đã được đưa vào danh sách có vấn đề về quản lý.

Tuy nhiên, ngoài Huế và Hạ Long, cũng còn có những di sản có vấn đề trong quản lý mà thông tin chưa lộ ra ngoài, hoặc chúng ta đang “đóng cửa bảo nhau” để chưa bị nhắc nhở. Chẳng hạn, thực hành quan họ kiểu đám đông “đồng ca” quan họ cho thấy chính nhà quản lý văn hóa ở Bắc Ninh cũng chưa nhận thức đúng về giá trị di sản này. Xẩm hiện đang héo mòn vì những buổi diễn mà nghệ sĩ đeo kính đen giả mù rất xúc phạm người xẩm. Bởi đôi mắt hỏng không phải là đặc trưng của nghệ thuật này... Chúng ta đang còn có quá nhiều thực hành văn hóa xấu.

Nhưng ngay cả chuyện “đóng cửa bảo nhau” cũng sẽ khó bưng bít được hết thông tin. Bởi UNESCO sẽ cử chuyên gia sang tìm hiểu việc thực hiện các cam kết của Chính phủ trong hồ sơ ứng cử. Họ sẽ sang cả bằng con đường chính thức với các đoàn kiểm tra, hoặc không chính thức như một khách du lịch. Khi đó, không ai dám chắc danh hiệu di sản có ở lại với Việt Nam hay không, nếu các cam kết không được thực hiện. Và, từng xảy ra chuyện UNESCO rút danh hiệu di sản đã trao. Việc xiết hậu kiểm của tổ chức này là có thật.

Trinh Nguyễn

>> Sử thi Tây Nguyên được đề xuất di sản văn hoá phi vật thể của UNESCO
>> Còn đâu vịnh Nha Trang - Kỳ 3: Bất chấp luật Di sản
>> Ký sự trên đất Ấn - Di sản từ một cuộc tình
>> Thế giới có thêm 19 di sản mới được công nhận